OMURGALI HAYVANLAR
Omurgalı hayvanlar bir seri omurun oluşturduğu omurga adı verilen yapıya sahiptirler. Bu omurlar notokortun etrafında gelişirler. Sinir kordonu ise gelişerek beyin ve omuriliği oluşturur. Omurgalıların tamamında iç iskelet bulunur. İç iskelet bazı türlerde sadece kıkırdaktan, çoğu türlerde ise kıkırdak ve kemik dokudan yapılmıştır.
Omurgalıların tümünde iki açıklık taşıyan gelişmiş bir sindirim sistemi ve kapalı dolaşım sistemi bulunur. Boşaltım organı böbreklerdir. Tamamı ayrı eşeylidir. Omurgalı hayvanlar beş grupta (balıklar, kurbağalar, sürüngenler, kuşlar, memeliler) incelenirler.
1-) Balıklar
Omurgalılar içerisinde yaklaşık 24 000 türe sahiptirler. Suda yaşarlar. İç iskeletleri kemik veya kıkırdak yapıda olabilir. Solungaç solunumu yaparlar. Üç grupta incelenirler.
a-) Çenesiz balıklar
Diğer omurgalılardan farklı olarak çeneleri bulunmaz. Dişleri yoktur ve ağızları yuvarlak şekilli emici bir yapıya dönüşmüştür. Pul içermeyen yumuşak bir vücutları bulunur. Parazit olarak yaşayan bu canlılar emici ağızlarıyla diğer balıklara yapışarak onların kanlarını ve vücut sıvılarını emerler. Petromizon bu grupta incelenir.
b-) Kıkırdaklı balıklar
İç iskeletleri tamamen kıkırdaktan meydana gelmiştir, kemik doku bulunmaz. Derileri pul benzeri yapılarla kaplıdır. Bir çift solungaçları bulunur. Yüzme keseleri bulunmaz. Tuzlu sularda yaşarlar. Balıklar, foklar, planktonlar ve omurgasızlarla beslenirler.
Eşeyli olarak çoğalırlar. Döllenme vücut içinde olur (iç döllenme). Bazıları yumurtalarını suya bırakırken (dış gelişme) bazıları yavrularını doğurur (iç gelişme). Köpek balığı ve vatoz balığı bu grupta incelenir.
c-) Kemikli balıklar
Kemikten meydana gelen bir iskelete, yüzme keselerine ve pullara sahip balıklardır. Yüzme keseleri çoğunlukla sırt bölgesinde bulunan ve canlının su üzerinde belli bir seviyede kalmasını sağlayan yapılardır.
Kalpleri iki odalıdır. Vücuttan toparlanan ve kalbe gelen kirli kan solungaçlara pompalanır. Solungaçlarda temizlenen kan kalbe uğramadan doğrudan vücuda pompalandığından bu canlılarda kalpte daima kirli kan bulunurken vücutta temiz kan dolaşır. Çoğunda dış döllenme ve dış gelişme görülür. Bazı türlerde ise iç döllenme görülür ve yavrular doğumla dünyaya gelir.
2-) Kurbağalar (İki Yaşamlılar - Amphibia)
Bu canlılar ham karada hem de suda yaşamaya uyum sağladıkları için iki yaşamlılar olarak adlandırılırlar.
Nemli ve suya yakın bölgelerde yaşarlar.
Larva dönemlerinde solungaç, ergin döneminde, akciğer ve deri solunumu yaparlar. Akciğerler basit birer kese şeklindedir.
Kalpleri 3 odalıdır. Vücuttan gelen kirli kan ve solunum organında temizlenen kan kalpte karışır. Bu nedenle vücutlarında karışık kan dolaşır. Soğukkanlı (değişken vücut ısılı) canlılardır. Kış uykusuna yatarlar.
Derilerinde mukus salgılayan bezler bulunur. Bu nedenle derileri daima nemli ve kaygandır.
Eşeyli olarak çoğalan bu canlılarda dış döllenme ve dış gelişme görülür. Döllenme ve gelişme ortamı sudur. Gelişmeleri sırasında metamorfoz görülür.
Ağaç kurbağası, semender bu grupta incelenirler.
3-) Sürüngenler
Karada, sıcakta veya ılıman iklime sahip bölgelerde yaşarlar. Vücutları keratinden yapılmış pullarla örtülüdür. Akciğer solunumu yaparlar. Soğukkanlı canlılardır ve kış uykusuna yatarlar.
Kalpleri üç odalıdır. Karıncık bölümünde yarım perde bulunur. Ancak timsahların kalbi dört bölümden medana gelir.
Eşeyli olarak çoğalırlar. İç döllenme ve dış gelişme görülür. Yumurtaları kabukla kaplıdır.
Yılan, timsah, kertenkele, dinazor, kaplumbağa bu grupta incelenen hayvanlardır.
4-) Kuşlar
Vücutları keratinden oluşan tüylerle kaplıdır. Tüyler uçmada ve vücudun yalıtımında etkili olur. Ön üyeleri kanat şeklinde farklılaşmıştır. Kemiklerin çoğunun içi boştur. Bu durum iskeletin daha hafif olmasını sağlar. Akciğer solunumu yaparlar. Akciğerlerine bağlı hava keseleri bulunur ve bu keseler içi boş olan kemiklerin içine doğru uzamıştır. Hava keselerinin bulunuşu uçmayı kolaylaştırır.
Gagaları bulunur ve ağızlarında dişleri yoktur.
Sıcakkanlı (sabit vücut ısılı) hayvanlardır.
Kalpleri dört odalıdır. Kalpte kirli ve temiz kan karışmaz ve vücutta da kirli ve temiz kan ayrı dolaşır.
İç döllenme ve dış gelişme görülür. Yumurtaları sert bir kabukla kaplıdır. Genellikle kuluçkaya yatarlar.
Tavuk, kartal, serçe, kanarya, penguen, deve kuşu bu grupta incelenen canlılardır.
5-) Memeliler
Memelilerin vücutları genellikle kıllarla kaplıdır. Kılların en önemli fonksiyonu ısı yalıtımını sağlamaktır.
Akciğer solunumu yaparlar. Akciğerlerinde alveol kesecikleri bulunur. Genellikle olgun alyuvarları çekirdeksizdir.
Derilerinde ter bezleri vardır.
Kalpleri dört odalıdır. Kirli ve temiz kan birbirine karışmaz. Sıcakkanlı canlılardır.
Göğüs ve karın boşluğu arasında diyafram kası bulunur.
Çenelerinin değişik bölgelerinde bulunan dişler farklı görevleri gerçekleştirmek için (kesici, öğütücü, parçalayıcı gibi) özelleşmişlerdir.
Sinir sistemleri çok gelişmiştir.
Tamamında iç döllenme görülür. Yavru bakımı vardır. Yavrular süt bezlerinden salgılanan süt ile beslenirler.
Memeliler; gagalı memeliler, keseli memeliler ve plasentalı memeliler olmak üzere üç grupta incelenirler.
a-) Gagalı memeliler
Bu grubun üyeleri yumurtlayarak çoğaldığından yumurtlayan memeliler olarak da tanımlanırlar. Yavrular yumurtadan çıktıktan sonra sütle beslenirler. Bu canlı türlerinin çoğunun nesli tükenmiştir. Günümüzde yaşayan iki örneği bulunur. Bunlar dikenli karınca yiyen ve ördek gagalı memelilerdir.
b-) Keseli memeliler
Bu canlıların gelişimi sırasında embriyo kısa bir süre vücut içinde kalır. Gelişimini tamamlamadan doğan yavru anne karnına bağlı özel bir kese içerisinde sütle beslenerek gelişimini tamamlar.
Kanguru, koala, keseli sincap bu grupta incelenir.
c-) Plasentalı memeliler
Günümüzde yaşayan memelilerin büyük bir kısmını oluşturan gruptur. Bu canlıların embriyoları gelişimlerini anne karnındaki uterusta (rahimde) tamamlar. Gelişim sırasında embriyonun madde alışverişi ihtiyacı plasenta adı verilen özel bir yapı aracılığı ile sağlanır.
Tavşan, at, balina, yarasa, maymun bu grupta incelenen canlılardandır.
